Từ lâu, nhà 5 gian đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng của người Việt. Ngôi nhà không chỉ đơn thuần là nơi ở mà còn là nơi lưu giữ hồn cốt dân tộc, là minh chứng cho sự tinh hoa của kiến trúc truyền thống. Vậy điều gì đã khiến nhà 5 gian trở nên đặc biệt? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Nhà 5 gian là gì?
Nhà 5 gian là một loại hình nhà ở truyền thống của người Việt, đặc biệt phổ biến ở vùng đồng bằng Bắc Bộ. Ngôi nhà thường được xây dựng bằng gỗ, với cấu trúc gồm 5 gian nhà liên tiếp nhau, tạo thành một không gian sống rộng rãi và thoáng mát.
Đặc điểm của thiết kế nhà 5 gian
1. Kiến trúc:
- Đường nét tinh xảo: Ngoài những đặc điểm đã nêu, kiến trúc nhà 5 gian còn nổi bật với những đường nét uốn lượn mềm mại, tinh tế trên các vì kèo, cột, xà. Các họa tiết chạm khắc thường mang hình ảnh rồng, phượng, hoa lá, mây, sóng... không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn ẩn chứa những ý nghĩa phong thủy sâu sắc.
- Mái nhà: Mái nhà 5 gian thường được lợp ngói âm dương, tạo nên vẻ đẹp cổ kính và truyền thống. Độ dốc của mái nhà cũng được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo thoát nước tốt và tạo sự thông thoáng cho không gian bên trong.
- Hệ thống vì kèo: Hệ thống vì kèo của nhà 5 gian rất đa dạng và phức tạp, thể hiện sự tài hoa của người thợ mộc xưa. Các loại vì kèo phổ biến như vì kèo chồng, vì kèo kẻ, vì kèo chồng rường... mỗi loại đều có những đặc điểm và ứng dụng riêng.
2. Cấu trúc:
- Gian giữa: Ngoài chức năng thờ cúng, gian giữa còn là nơi đặt bàn thờ gia tiên, nơi tổ chức các nghi lễ quan trọng của gia đình.
- Hai gian bên cạnh: Ngoài chức năng tiếp khách, hai gian bên cạnh còn có thể được sử dụng làm phòng làm việc, phòng đọc sách hoặc phòng ngủ cho các thành viên trong gia đình.
- Hai gian ngoài cùng: Hai gian ngoài cùng thường được sử dụng làm phòng ngủ, bếp hoặc nơi cất giữ đồ đạc.
3. Vật liệu:
- Các loại gỗ: Ngoài gỗ, nhà 5 gian còn có thể sử dụng các vật liệu tự nhiên khác như tre, nứa để làm các chi tiết trang trí hoặc làm đồ nội thất.
- Kỹ thuật kết nối: Các bộ phận của nhà 5 gian được kết nối với nhau bằng các mộng gỗ, không sử dụng đinh hoặc ốc vít, tạo nên một kết cấu vững chắc và bền đẹp theo thời gian.
4. Ý nghĩa văn hóa:
- Biểu tượng của gia đình và dòng tộc: Nhà 5 gian là nơi sinh sống của nhiều thế hệ, là nơi gắn kết các thành viên trong gia đình và dòng tộc.
- Thể hiện địa vị xã hội: Quy mô, kiến trúc và vật liệu xây dựng của nhà 5 gian thường phản ánh địa vị xã hội và kinh tế của gia chủ.
- Giá trị tinh thần: Nhà 5 gian không chỉ là nơi ở mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc, là biểu tượng của sự trường tồn và phát triển.
Kích thước nhà gỗ 5 gian
Kích thước nhà gỗ 5 gian không cố định mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố như diện tích đất, số lượng thành viên trong gia đình, mục đích sử dụng, phong thủy và ngân sách. Tuy nhiên, dựa trên kinh nghiệm xây dựng nhà gỗ truyền thống, người ta đã đúc rút ra những tỷ lệ và kích thước tương đối chuẩn để tạo nên một ngôi nhà hài hòa và cân đối.
Một ngôi nhà gỗ 5 gian tiêu chuẩn thường có:
- Kích thước phủ bì: Dao động từ 8m x 14m (nhà nhỏ) đến 12m x 18m (nhà lớn).
- Kích thước các gian: Gian giữa thường rộng từ 3m đến 3,5m, các gian bên hẹp hơn một chút.
- Kích thước cột: Cột cái lớn nhất, cột con và cột hậu nhỏ hơn, cột hiên nhỏ nhất. Đường kính cột có thể dao động từ 25cm đến 33cm tùy thuộc vào kích thước tổng thể của nhà.
- Chiều cao mái: Thường bằng khoảng 2/3 chiều rộng của nhà.
Các loại nhà 5 gian phổ biến ở Việt Nam
1. Mẫu nhà 5 gian 2 chái
Mẫu nhà 5 gian 2 chái là một trong những kiểu nhà phổ biến nhất ở vùng đồng bằng Bắc Bộ. Đặc trưng của mẫu nhà này là hai gian đầu hồi được mở rộng hết phần hiên, tạo thành những gian chái rộng rãi. Hai gian chái này thường được tận dụng làm phòng ngủ, phòng khách phụ, hoặc nơi sinh hoạt chung của gia đình. Với thiết kế này, nhà 5 gian 2 chái mang đến một không gian sống rộng rãi, thoáng mát và thoải mái.
2. Mẫu nhà 5 gian 2 thò 3 thụt
Mẫu nhà 5 gian 2 thò 3 thụt là một trong những kiểu nhà có thiết kế độc đáo và tinh xảo nhất. Phần hậu cung ở gian chính giữa được thụt vào phía trong, tạo nên một sự cân đối và hài hòa cho ngôi nhà. Mẫu nhà này thường được xây dựng theo kiểu hình chữ Đinh, thể hiện sự uy nghiêm và trang trọng. Với thiết kế này, nhà 5 gian 2 thò 3 thụt thường được lựa chọn để xây dựng nhà thờ họ, nhà của những gia đình có địa vị trong xã hội.
3. Thiết kế nhà 5 gian hiện đại
Thiết kế nhà 5 gian hiện đại vẫn giữ nguyên những nét đẹp truyền thống của kiến trúc nhà gỗ nhưng được cách tân về vật liệu và thiết kế. Thay vì sử dụng hoàn toàn gỗ, nhà 5 gian hiện đại kết hợp thêm các vật liệu như kính, bê tông, thép để tạo nên một không gian sống tiện nghi, hiện đại và thông thoáng hơn. Bên cạnh đó, các thiết kế nhà 5 gian hiện đại còn được trang bị đầy đủ các thiết bị điện tử, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của người dân hiện nay.
4. Mẫu nhà 5 gian chữ U
Mẫu nhà 5 gian chữ U có thiết kế độc đáo với các gian nhà được bố trí theo hình chữ U, tạo ra một khoảng sân nhỏ ở giữa. Khoảng sân này có thể được sử dụng làm sân chơi, trồng cây cảnh hoặc làm nơi sinh hoạt ngoài trời. Với thiết kế này, nhà 5 gian chữ U mang đến một không gian sống mở, gần gũi với thiên nhiên và rất phù hợp với những gia đình yêu thích sự yên bình và thư thái.
5. Mẫu nhà 5 gian mái Nhật
Khác với những mẫu nhà gỗ 5 gian truyền thống thường có mái ngói, mẫu nhà 5 gian mái bằng mang đến một vẻ đẹp hiện đại và độc đáo. Mái bằng giúp ngôi nhà trở nên thoáng mát hơn, dễ dàng thoát nước và tạo cảm giác không gian rộng rãi hơn. Bên cạnh đó, mái bằng còn giúp tiết kiệm chi phí xây dựng và dễ dàng thi công hơn.
►► Xem thêm: 35+ mẫu nhà mái Nhật đẹp phổ biến hiện nay
Phong thủy nhà gỗ 5 gian và những lưu ý
Ý nghĩa phong thủy sâu sắc của nhà 5 gian
- Số 5 và ngũ hành: Con số 5 tượng trưng cho hành Thổ, biểu thị sự vững chắc, ổn định. Ngôi nhà 5 gian với 5 gian chính tượng trưng cho sự hoàn hảo, cân bằng và may mắn trong ngũ hành.
- Gỗ và sự sinh sôi: Gỗ là vật liệu chính để xây dựng nhà 5 gian. Gỗ thuộc hành Mộc, tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở và sự sống. Việc sử dụng gỗ trong xây dựng không chỉ mang lại vẻ đẹp tự nhiên mà còn tạo ra một không gian sống gần gũi với thiên nhiên.
- Hướng nhà và sự tương sinh tương khắc: Hướng nhà đóng vai trò quan trọng trong phong thủy. Việc lựa chọn hướng nhà phù hợp với mệnh của gia chủ sẽ giúp thu hút vượng khí, tài lộc và tránh những điều không may.
Các yếu tố phong thủy cần lưu ý khi xây nhà 5 gian
- Vị trí: Nên chọn vị trí xây dựng nhà ở nơi đất cao, thoáng mát, tránh những nơi ẩm thấp, tối tăm hoặc có địa hình dốc.
- Hướng nhà: Hướng nhà phải phù hợp với mệnh của gia chủ để đón nhận những nguồn năng lượng tích cực.
- Bố cục các gian: Gian giữa thường được dùng làm phòng thờ, hai gian bên cạnh là phòng khách, hai gian chái là phòng ngủ. Việc bố trí các gian phải hợp lý, đảm bảo sự thông thoáng và thuận tiện cho sinh hoạt.
- Màu sắc: Nên sử dụng các màu sắc thuộc hành Mộc như xanh lá cây, xanh lam để tạo cảm giác thư thái, gần gũi với thiên nhiên. Tránh sử dụng quá nhiều màu sắc tối hoặc quá sặc sỡ.
- Nội thất: Lựa chọn nội thất bằng gỗ tự nhiên để tăng cường sinh khí cho ngôi nhà. Tránh sử dụng quá nhiều đồ vật bằng kim loại sắc nhọn.
- Cây xanh: Trồng cây xanh xung quanh nhà để tạo không gian sống trong lành, thu hút vượng khí và cải thiện phong thủy.
Nhà 5 gian không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Ngôi nhà không chỉ là nơi sinh sống mà còn là nơi gắn kết các thành viên trong gia đình, là biểu tượng của sự đoàn kết và ấm cúng. Với những giá trị tinh thần sâu sắc, nhà 5 gian xứng đáng được bảo tồn và phát huy trong đời sống hiện đại. Việc kết hợp hài hòa giữa nét đẹp truyền thống và những tiện nghi hiện đại sẽ giúp nhà 5 gian trở thành không gian sống lý tưởng cho mọi gia đình.
Bài viết cùng chủ đề:
- Nhà 3 gian: Di sản văn hóa Việt và ứng dụng trong kiến trúc hiện đại
- 20+ mẫu cổng đẹp ở nông thôn được ưa chuộng hiện nay
